De weg vooruit is niet die van één persoon

01/12/2025 - Dirk Sloots

Een patroon dat zich blijft herhalen

Elke verkiezing opnieuw lijken we in Nederland op zoek naar dé persoon die het verschil zal maken. Een sterke leider, iemand die ons uit de bestuurlijke stilstand kan trekken, richting kan geven, rust kan brengen. Maar steeds weer eindigt dat verlangen in teleurstelling. Niet per se door kwade wil of onbekwaamheid, maar omdat niemand alleen de oplossing kan zijn.

De politiek is steeds meer gaan draaien om gezichten en verwachtingen. Maar misschien moeten we ons afvragen of die focus op één figuur ons niet juist verder weg brengt van waar politiek werkelijk over zou moeten gaan: gedeeld leiderschap, gezamenlijke verantwoordelijkheid en duurzame keuzes.

Zwitserland als voorbeeld van rust en samenwerking

In Zwitserland hebben ze het anders ingericht. Daar regeert geen premier, geen dominant boegbeeld. In plaats daarvan wordt het land bestuurd door een Bondsraad van zeven ministers, uit verschillende partijen, die samen besluiten nemen.

De verschillen zijn er en worden benoemd  maar de verantwoordelijkheid wordt gedeeld.

Het is een model waarin overleg, continuïteit en stabiliteit centraal staan. Waarin niet de scherpste tegenstelling de uitkomst bepaalt, maar het vermogen om tot consensus te komen. En hoewel ook daar niet alles vlekkeloos verloopt, biedt het wel een ander perspectief op hoe democratie kan functioneren.

Geen zwakte, maar volwassenheid

In Nederland associëren we gedeeld leiderschap al snel met traagheid of gebrek aan daadkracht. Maar dat is een misverstand. Juist in gedeeld leiderschap schuilt kracht. Niet door één stem de doorslag te laten geven, maar door ruimte te maken voor het geheel. Voor nuance. Voor evenwicht.

Verlangen naar leiding is menselijk. Zeker in tijden van onzekerheid. Maar het risico is dat we macht concentreren in plaats van verspreiden. En dat we het systeem afhankelijk maken van het charisma of doorzettingsvermogen van een enkeling in plaats van te bouwen op structuur, samenwerking en gedeelde principes.

Besturen is meer dan winnen

Veel onvrede in de samenleving komt voort uit het gevoel dat politiek een wedstrijd is geworden. Een strijd om de macht. Maar goed bestuur is geen spel van winnaars en verliezers. Het is een gedeeld proces, waarin verschillende stemmen gehoord moeten worden en waarin verantwoordelijkheid niet wordt doorgeschoven, maar gedragen.

We hebben geen nieuwe verlosser nodig. Wat we nodig hebben, is een cultuur waarin bestuur niet draait om het individu, maar om het geheel. Niet om macht, maar om vertrouwen.

De juiste vraag stellen

Misschien is het tijd dat we onszelf niet langer afvragen wie het land moet leiden, maar hoe we het samen willen leiden. Niet wie het hardst roept, maar hoe we luisteren. Niet wie het meest profileert, maar wie het meest bijdraagt.

Gedeeld leiderschap is geen radicale breuk, maar een stap richting volwassen democratie. Het vraagt meer van politici. Meer van media. Meer van ons als samenleving. Maar het is ook een uitnodiging: om opnieuw na te denken over de manier waarop we verantwoordelijkheid vormgeven. En om vertrouwen niet te bouwen op één naam, maar op elkaar.

Want de weg vooruit is niet die van één persoon. Het is die van ons allemaal.